Over Suriname II

Zegswijzen & gewoonten

Als eerste 's lands onofficiele devies "No Spang"; de overtreffende trap van "Maak je geen zorgen". Als je dit hoort is het tijd om uit te kijken naar Plan B, of alle hoop te laten varen... Het uitzonderlijk veel gehoorde "Even hoor..." (wat net zo makkelijk een paar uur kan duren) is daar een afgeleide van. Pogingen om haast of snelheid af te dwingen zullen geheel averechts werken. "Postzegels zegt u? Hier op het postkantoor? Nee, hoezo?". Na enige tijd zul je hier aan wennen en je aanpassen (het is tenslotte ook idioterie om je bij 42 graden de benen van het lijf te rennen) of gillend gek worden. Afspraken zijn er om niet nagekomen te worden, en STIPTHEID (in Suriname veelal "stippelijkheid" genoemt) hoef je al helemaal niet te verwachten. Een half uur te laat is precies op tijd, en anderhalf uur zeker geen uitzondering.

Ondanks deze chaos staan politici en andere "belangrijke" mensen op het hanteren van officieel klinkende en (ook voor henzelf vaak) onbegrijpelijke taal. Het spreekwoord "Politici zijn net luiers; ze moeten vaak verwisseld worden, om dezelfde reden" gaat voor Suriname dubbel op. Het is de kunst niet in lachen uit te barsten als een officieel figuur opstaat om na een deftig etentje de gastvrouwe te bedanken met de complimenteuze woorden "Nou mevrouw, ik moet zeggen; Honger maakt Rauwe bonen Zoet"... Een typisch Surinaams geval van de klepel horen klokken, maar niet weten waar een koe een muis dempt.

Douchen noemt men "baden", wandelen gebeurt met de auto en een handdoek is een "baddoek", aangezien een theedoek in Suriname al "handdoek" heet. Als ontbijt eet men veelal rijst of bami met "toespijs" (vlees/groenten/beleg), als lunch een "puntbrood" (een puntje, wit uiteraard; bruinbrood is nagenoeg onvindbaar) vaak met peper en zuur (HETE rode/gele pepers en komkommer op azijn). Het broodje is dan verpakt in een plastic zakje dat er niet vanaf gehaald dient te worden, want dat is vies. Het langdurig jezelf in het kruis tasten, overdag openlijk op straat pissen, je opdringen bij onschuldige (bij voorkeur blanke & blonde) dames en je in het verkeer gedragen alsof je nog nooit van regels hebt gehoord zijn daarentegen niet alleen geaccepteerd, maar een de facto standaard.

Service is in winkels dun gezaaid en bij de overheid niet bestaand. Je hoort in winkels luidkeels bevelen te blaffen tegen het rondhangend personeel en bij de overheid gewoon een "kennis" te hebben die tegen een kleine wederdienst jouw wensen uitvoert, anders gebeurt er in beide gevallen niets. In het verkeer geld het recht van de sterkste, de grootste "wagen" (auto) of bek, of hoogste rang in geval het een politieman of militair betreft. Met hun valt niet te spotten; wat is het nut van MACHT als je het niet flink kan misbruiken?! Het devies mocht je een mini-despoot tegenkomen; vriendelijk blijven, dom spelen en je niet laten opnaaien hoe onredelijk men ook is. Een verzoek van een Surinamer wordt sowieso niet gezien als onredelijk. Zo kan het gebeuren dat iemand je vraagt om je fiets aan hem te schenken als je terug naar Nederland gaat, ook al heb je hem pas 5 minuten geleden ontmoet. Vragen staat tenslotte vrij! Weigeren wordt zelden als beledigend gezien, net zomin als het antwoord op de lange baan schuiven en er nooit meer op terug komen.

Wat WEL als zodanig wordt ervaren is het weigeren van aangeboden voedsel, iemands huis betreden met schoenen aan, ongevraagd foto's van iemand maken (dit geld vooral voor binnenlandbewoners, vanwege het "stelen van de ziel", uiteraard afkoopbaar met een geldsbedrag) of openlijke homosexualiteit (om maar even een allegaartje op 1 hoop te gooien). Suriname loopt gemiddeld 20 jaar achter, meer nog als het gaat om (sexuele) openheid en expressie (de AIDS-explosie zal daar binnenkort dan ook hevig toeslaan; 20 jaar na het westen en ongehinderd door voorlichting of preventie). Een Surinamer durft niet als 1e de dansvloer op (en dan nog alleen als "paartje", in keurige rotten van 2) en zal nooit het buffet openen. Maar zodra er 4 mensen op de vloer/in de rij staan is het hek van de dam! "Boren" (voordringen) is een nationale sport, ingegeven door jarenlange ervaring met schaarste van goederen en de bijbehorende rijen. Er was een tijd dat men aansloot in rijen zonder te weten wat er verkocht werd (het kan tenslotte altijd doorverkocht worden) en niet zelden alleen de eerste 20 wachtenden hun tassen vulden, die kregen namelijk tijdens het wachten bestellingen van eenieder die niet meer kon/mocht/wilde aansluiten.

Surinamers zijn verschrikkelijk gastvrij, hartelijk, spontaan, vrijgevend, praatgraag en warm. Tegelijk zijn ze onuitstaanbaar, grof, dom, ijdel en valt er geen normale discussie met ze te voeren.

Wat dat alles betreft zijn het net gewone mensen... Alleen dan wat interessanter!